Φεβρουάριος 2009
Είμαστε εκπαιδευτικοί-υπεύθυνοι των σχολικών βιβλιοθηκών που δημιουργήθηκαν την περίοδο 1999-2000 με το επιχειρησιακό πρόγραμμα ΕΠΕΑΕΚ του Β΄ Κοινοτικού Πλαισίου στήριξης σε 499 σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Στην υπουργική απόφαση που καθορίζει το πλαίσιο λειτουργίας των σχολικών βιβλιοθηκών αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι «καθώς η εκπαιδευτική αποστολή του σχολείου επιβάλλει την απρόσκοπτη και ελεύθερη αναζήτηση της γνώσης από τον μαθητή, η σχολική βιβλιοθήκη αποτελεί μέσο και ακρογωνιαίο λίθο αυτής της διαδικασίας». Τονίζεται επίσης ότι η βιβλιοθήκη «αποτελεί κεντρικό εκπαιδευτικό τμήμα του σχολείου».
Αυτά στη θεωρία, γιατί στην πράξη η Πολιτεία, όλα αυτά τα χρόνια, έκανε ελάχιστα πράγματα για να υποστηρίξει αυτές τις διακηρύξεις.
Δεν δόθηκε ποτέ από το ΥΠΕΠΘ η ετήσια επιχορήγηση που αναφέρεται ρητά στο πλαίσιο λειτουργίας. Συνεπώς δεν διατίθενται χρήματα για την αγορά νέου υλικού (βιβλία, περιοδικά, CD, DVD, εκπαιδευτικό λογισμικό), ούτε για την ανανέωση του τεχνολογικού εξοπλισμού, ενώ δεν υπάρχει ουσιαστική τεχνική υποστήριξη. Οι όποιες αγορές και αναβαθμίσεις γίνονται, κατόπιν αιτημάτων μας, από το περίσσευμα των σχολικών επιτροπών ή με δωρεές από συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, ιδρύματα, τράπεζες και κοινωφελείς οργανισμούς.
Δεν υπήρξε ποτέ συστηματική ενημέρωση των εκπαιδευτικών για τον ρόλο και τον τρόπο χρήσης της σχολικής βιβλιοθήκης, ώστε να αλλάξουν τον δασκαλοκεντρικό τρόπο διδασκαλίας και να προσανατολιστούν σε σύγχρονες μεθόδους.
Τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών ελάχιστα προσφέρονται στην αξιοποίηση της σχολικής βιβλιοθήκης ώστε να την καταστήσουν «εργαστήρι άσκησης του μαθητή στην κριτική σκέψη που απαιτεί η σύγχρονη κοινωνία», όπως ευαγγελίζεται το πλαίσιο λειτουργίας.
Το μόνο θετικό που έγινε ήταν η επιμόρφωση, σε στοιχειώδη ζητήματα βιβλιοθηκονομίας, των εκπαιδευτικών που κλήθηκαν να στελεχώσουν τις σχολικές βιβλιοθήκες. Επιμόρφωση που σταδιακά έγινε ελλιπής και δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ για όσους τοποθετήθηκαν από το 2007 και μετά.
Συμπερασματικά, οι σχολικές βιβλιοθήκες αφέθηκαν να βουλιάξουν στο τέλμα που υπάρχει στο εξεταστικοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα που επικρατεί στη χώρα μας εδώ και πάρα πολλά χρόνια παρά τις όποιες μεταρρυθμίσεις.
Κι όμως, εμείς οι εκπαιδευτικοί-υπεύθυνοι των σχολικών βιβλιοθηκών είμαστε εδώ, κρατάμε ζωντανό, μέσα σε δύσκολες συνθήκες, αυτό το πολύτιμο κύτταρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αναζητάμε από μόνοι μας τρόπους βελτίωσης της δουλειάς μας και στη μεγάλη πλειοψηφία παράγουμε έργο σημαντικό.
Δυστυχώς, το έργο αυτό είναι ελάχιστα γνωστό. Και εμφανίζονται συχνά αρθρογράφοι, αλλά και φορείς και πολιτικά κόμματα, άλλοι κινούμενοι από προσωπικά συμφέροντα και άλλοι από κακή πληροφόρηση, να μιλούν κατά κανόνα απαξιωτικά για τις σχολικές βιβλιοθήκες. Συγχέουν την τύχη που επιφυλάσσει η Πολιτεία γι’ αυτές, με το έργο που γίνεται από την πλειοψηφία των εκπαιδευτικών-υπευθύνων των σχολικών βιβλιοθηκών, μέσα στις υπάρχουσες συνθήκες, με αγάπη και μεράκι για την εκπαίδευση, σε πείσμα των ελλείψεων και της ανεπάρκειας της Πολιτείας.
Ορισμένοι έφτασαν στο σημείο να μιλήσουν για «άδειες», «έρημες», «ανενεργές», «αραχνιασμένες» και «νεκρές» σχολικές βιβλιοθήκες.
Απαντούμε με το έργο μας που είναι πολύπλευρο και περιλαμβάνει :
• Ενημέρωση όλων των μαθητών, στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς, για τις υπηρεσίες και τον τρόπο χρήσης της σχολικής βιβλιοθήκης.
• Συνεργασία με τους καθηγητές που καταφέρνουν να ξεφύγουν από τις συμπληγάδες του αναλυτικού προγράμματος και να σχεδιάσουν μαθήματα μέσω των πηγών ή να αναθέσουν συνθετικές εργασίες στους μαθητές.
• Αφιερώματα σε συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους, λαογραφικά έθιμα και ιστορικά γεγονότα.
• Επισκέψεις λογοτεχνών και εικονογράφων σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου.
• Εκδηλώσεις για τον επαγγελματικό προσανατολισμό, τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, το κάπνισμα, την κυκλοφοριακή αγωγή, την ανακύκλωση, τη φιλαναγνωσία, τον ρατσισμό, την ειρήνη κ.α.
• Εκθέσεις βιβλίων.
• Δημιουργία αναγνωστικών λεσχών για μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς.
• Εκδόσεις μαθητικών εφημερίδων.
• Επιδείξεις μουσειοσκευών σε συνεργασία με Μουσεία.
• Θεατρικές παραστάσεις.
• Μουσικές εκδηλώσεις.
• Δημιουργία ταινιών μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ.
• Διαγωνισμούς ζωγραφικής.
• Οργάνωση σκακιστικών αγώνων.
• Προγράμματα αγωγής υγείας, περιβάλλοντος κ.α.
• Συμμετοχή και διακρίσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο σε προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και e-twinning.
• Διοργάνωση ενημερωτικών και εκπαιδευτικών ημερίδων.
• Συνεργασίες με τους Δήμους και τις Νομαρχίες.
• Ενημέρωση γονέων για το ρόλο της σχολικής βιβλιοθήκης.
• Κατασκευή ιστοτόπων (web-sites) και ιστολογίων (blogs).
• Δημιουργία του Πανελλήνιου Φόρουμ Σχολικών Βιβλιοθηκών, ενός ηλεκτρονικού τόπου συνάντησης, προβληματισμού και ανταλλαγής απόψεων των υπευθύνων των σχολικών βιβλιοθηκών.
Αυτή είναι η αλήθεια για τις σχολικές βιβλιοθήκες, όπως τη βιώνουμε εμείς οι εκπαιδευτικοί που τις στελεχώνουμε. Και ζητάμε να ακουστεί η φωνή μας και να ενισχυθεί το έργο μας, τόσο οικονομικά όσο και θεσμικά. Παράλληλα θεωρούμε αναγκαία την επέκταση του θεσμού των βιβλιοθηκών στο σύνολο των σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, για να ανταποκριθούμε ως κοινωνία στις απαιτήσεις των καιρών που επιβάλλουν τη καλλιέργεια της ικανότητας για έρευνα και συγκριτική μάθηση, καθώς και την εξοικείωση με τη δια βίου εκπαίδευση.
(Τα ονόματα όσων υπογράφουν το κείμενο είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου)
Στην υπουργική απόφαση που καθορίζει το πλαίσιο λειτουργίας των σχολικών βιβλιοθηκών αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι «καθώς η εκπαιδευτική αποστολή του σχολείου επιβάλλει την απρόσκοπτη και ελεύθερη αναζήτηση της γνώσης από τον μαθητή, η σχολική βιβλιοθήκη αποτελεί μέσο και ακρογωνιαίο λίθο αυτής της διαδικασίας». Τονίζεται επίσης ότι η βιβλιοθήκη «αποτελεί κεντρικό εκπαιδευτικό τμήμα του σχολείου».
Αυτά στη θεωρία, γιατί στην πράξη η Πολιτεία, όλα αυτά τα χρόνια, έκανε ελάχιστα πράγματα για να υποστηρίξει αυτές τις διακηρύξεις.
Δεν δόθηκε ποτέ από το ΥΠΕΠΘ η ετήσια επιχορήγηση που αναφέρεται ρητά στο πλαίσιο λειτουργίας. Συνεπώς δεν διατίθενται χρήματα για την αγορά νέου υλικού (βιβλία, περιοδικά, CD, DVD, εκπαιδευτικό λογισμικό), ούτε για την ανανέωση του τεχνολογικού εξοπλισμού, ενώ δεν υπάρχει ουσιαστική τεχνική υποστήριξη. Οι όποιες αγορές και αναβαθμίσεις γίνονται, κατόπιν αιτημάτων μας, από το περίσσευμα των σχολικών επιτροπών ή με δωρεές από συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, ιδρύματα, τράπεζες και κοινωφελείς οργανισμούς.
Δεν υπήρξε ποτέ συστηματική ενημέρωση των εκπαιδευτικών για τον ρόλο και τον τρόπο χρήσης της σχολικής βιβλιοθήκης, ώστε να αλλάξουν τον δασκαλοκεντρικό τρόπο διδασκαλίας και να προσανατολιστούν σε σύγχρονες μεθόδους.
Τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών ελάχιστα προσφέρονται στην αξιοποίηση της σχολικής βιβλιοθήκης ώστε να την καταστήσουν «εργαστήρι άσκησης του μαθητή στην κριτική σκέψη που απαιτεί η σύγχρονη κοινωνία», όπως ευαγγελίζεται το πλαίσιο λειτουργίας.
Το μόνο θετικό που έγινε ήταν η επιμόρφωση, σε στοιχειώδη ζητήματα βιβλιοθηκονομίας, των εκπαιδευτικών που κλήθηκαν να στελεχώσουν τις σχολικές βιβλιοθήκες. Επιμόρφωση που σταδιακά έγινε ελλιπής και δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ για όσους τοποθετήθηκαν από το 2007 και μετά.
Συμπερασματικά, οι σχολικές βιβλιοθήκες αφέθηκαν να βουλιάξουν στο τέλμα που υπάρχει στο εξεταστικοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα που επικρατεί στη χώρα μας εδώ και πάρα πολλά χρόνια παρά τις όποιες μεταρρυθμίσεις.
Κι όμως, εμείς οι εκπαιδευτικοί-υπεύθυνοι των σχολικών βιβλιοθηκών είμαστε εδώ, κρατάμε ζωντανό, μέσα σε δύσκολες συνθήκες, αυτό το πολύτιμο κύτταρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αναζητάμε από μόνοι μας τρόπους βελτίωσης της δουλειάς μας και στη μεγάλη πλειοψηφία παράγουμε έργο σημαντικό.
Δυστυχώς, το έργο αυτό είναι ελάχιστα γνωστό. Και εμφανίζονται συχνά αρθρογράφοι, αλλά και φορείς και πολιτικά κόμματα, άλλοι κινούμενοι από προσωπικά συμφέροντα και άλλοι από κακή πληροφόρηση, να μιλούν κατά κανόνα απαξιωτικά για τις σχολικές βιβλιοθήκες. Συγχέουν την τύχη που επιφυλάσσει η Πολιτεία γι’ αυτές, με το έργο που γίνεται από την πλειοψηφία των εκπαιδευτικών-υπευθύνων των σχολικών βιβλιοθηκών, μέσα στις υπάρχουσες συνθήκες, με αγάπη και μεράκι για την εκπαίδευση, σε πείσμα των ελλείψεων και της ανεπάρκειας της Πολιτείας.
Ορισμένοι έφτασαν στο σημείο να μιλήσουν για «άδειες», «έρημες», «ανενεργές», «αραχνιασμένες» και «νεκρές» σχολικές βιβλιοθήκες.
Απαντούμε με το έργο μας που είναι πολύπλευρο και περιλαμβάνει :
• Ενημέρωση όλων των μαθητών, στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς, για τις υπηρεσίες και τον τρόπο χρήσης της σχολικής βιβλιοθήκης.
• Συνεργασία με τους καθηγητές που καταφέρνουν να ξεφύγουν από τις συμπληγάδες του αναλυτικού προγράμματος και να σχεδιάσουν μαθήματα μέσω των πηγών ή να αναθέσουν συνθετικές εργασίες στους μαθητές.
• Αφιερώματα σε συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους, λαογραφικά έθιμα και ιστορικά γεγονότα.
• Επισκέψεις λογοτεχνών και εικονογράφων σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου.
• Εκδηλώσεις για τον επαγγελματικό προσανατολισμό, τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, το κάπνισμα, την κυκλοφοριακή αγωγή, την ανακύκλωση, τη φιλαναγνωσία, τον ρατσισμό, την ειρήνη κ.α.
• Εκθέσεις βιβλίων.
• Δημιουργία αναγνωστικών λεσχών για μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς.
• Εκδόσεις μαθητικών εφημερίδων.
• Επιδείξεις μουσειοσκευών σε συνεργασία με Μουσεία.
• Θεατρικές παραστάσεις.
• Μουσικές εκδηλώσεις.
• Δημιουργία ταινιών μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ.
• Διαγωνισμούς ζωγραφικής.
• Οργάνωση σκακιστικών αγώνων.
• Προγράμματα αγωγής υγείας, περιβάλλοντος κ.α.
• Συμμετοχή και διακρίσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο σε προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και e-twinning.
• Διοργάνωση ενημερωτικών και εκπαιδευτικών ημερίδων.
• Συνεργασίες με τους Δήμους και τις Νομαρχίες.
• Ενημέρωση γονέων για το ρόλο της σχολικής βιβλιοθήκης.
• Κατασκευή ιστοτόπων (web-sites) και ιστολογίων (blogs).
• Δημιουργία του Πανελλήνιου Φόρουμ Σχολικών Βιβλιοθηκών, ενός ηλεκτρονικού τόπου συνάντησης, προβληματισμού και ανταλλαγής απόψεων των υπευθύνων των σχολικών βιβλιοθηκών.
Αυτή είναι η αλήθεια για τις σχολικές βιβλιοθήκες, όπως τη βιώνουμε εμείς οι εκπαιδευτικοί που τις στελεχώνουμε. Και ζητάμε να ακουστεί η φωνή μας και να ενισχυθεί το έργο μας, τόσο οικονομικά όσο και θεσμικά. Παράλληλα θεωρούμε αναγκαία την επέκταση του θεσμού των βιβλιοθηκών στο σύνολο των σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, για να ανταποκριθούμε ως κοινωνία στις απαιτήσεις των καιρών που επιβάλλουν τη καλλιέργεια της ικανότητας για έρευνα και συγκριτική μάθηση, καθώς και την εξοικείωση με τη δια βίου εκπαίδευση.
(Τα ονόματα όσων υπογράφουν το κείμενο είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου